Bạn nên làm gì khi bị đập mạnh vào đầu? Liệu cộc thành bàn có dẫn đến tử vong vì chấn thương sọ não?

Trong cuộc sống thường ngày, có rất nhiều tình huống có thể dẫn đến một cú đập mạnh vào đầu. Chẳng hạn như: tại nạn giao thông, trượt chân, ẩu đả… Đôi khi một bất cẩn nho nhỏ như cúi xuống buộc dây giày, ngẩng đầu lên cộc vào thành bàn cũng khiến bạn choáng váng.

Câu hỏi đặt ra là liệu một cú cộc đầu có khiến bạn phải quá lo lắng? Về mặt lý thuyết, chúng ta không thể loại trừ khả năng nó sẽ gây chấn thương sọ não rồi dẫn đến tử vong. Nhưng về mặt thực tiễn, mọi người nên làm gì nếu mình hoặc ai đó bị đập mạnh vào đầu?

1. Lý thuyết và thực tiễn

Trước hết, phải nói rằng bị đập vào đầu hay chấn thương đầu không phải chẩn đoán y tế. Nó không có ý nghĩa tương tự đột quỵ hay đau tim và cần thiết phải cấp cứu ngay tức thì để các bác sĩ can thiệp và giảm thiểu thiệt hại cho nạn nhân.

"[Đến bệnh viện rồi] nói với bác sĩ rằng bạn bị đập đầu không có ý nghĩa gì cho lắm", Douglas H. Smith, giám đốc Trung tâm Chấn thương não và phục hồi tại Trường Y khoa Perelman, Đại học Pennsylvania giải thích. "Nó hàm ý tương tự như dự đoán có một tổn thương nào đó đã xảy ra với não bộ".

Vì lý do này, đôi khi cụm từ "chấn thương sọ não" được dùng thì chính xác hơn.

Chấn thương sọ não có thể được coi là một bệnh nghề nghiệp, với những võ sĩ quyền anh, đô vật hay cầu thủ bóng bầu dục. Những người thường xuyên bị chấn động vào đầu suốt nhiều năm thi đấu. Hậu quả là họ có thể bị thay đổi tính cách, hoặc rối loạn tâm thần.

Tuy nhiên, bị đập đầu một lần duy nhất không thuộc loại chấn thương sọ não này. Đó là một tình trạng y tế khác, Smith cho biết.

Uớc tính, ở Mỹ mỗi năm có khoảng 4-5 triệu trường hợp chấn thương sọ não nói chung. Số trường hợp chấn thương sọ não gây ra bởi một cú đập đầu duy nhất không được thống kê đầy đủ. Tuy nhiên, Smith cho biết con số này có thể rất thấp.

Tác động của hầu hết những cú đập đầu không nghiêm trọng và không kéo dài quá một vài giờ, ông nói.

Có những trường hợp hiếm hoi, một cú đập đầu duy nhất gây ra xuất huyết não. Máu chảy bên trong hộp sọ gây áp lực lên não, tình huống này đòi nạn nhân phải được cấp cứu ngay lập tức. Các triệu chứng để nhận ra cú đập đầu đã gây xuất huyết não là những cơn co giật, nói sảng và nôn mửa.

Thế nhưng, tình huống cực đoan này rất hiếm gặp từ những cú đập đầu thông thường, Richard A. Figler, đồng giám đốc y tế của Trung tâm Chấn động sọ não ở Cleveland Clinic, cho biết.

Nếu một người sau cú va chạm bị chóng mặt hoặc nhức đầu, và bạn cũng không chắc tình trạng này đủ nghiêm trọng để tới bệnh viện, điều cần làm là theo dõi nạn nhân, xem triệu chứng của họ có trở nên nặng hơn hay không.

“Theo dõi các triệu chứng trong 1 giờ đồng hồ”, Figler cho biết. Sự trì hoãn này không ảnh hưởng mấy đến hiệu quả điều trị. Trong hầu hết các trường hợp, chấn thương sọ não đã xuất hiện ngay sau cú va chạm. Các bác sĩ cấp cứu cũng không thể làm gì ngay cho nạn nhân.

Khi theo dõi nạn nhân, các triệu chứng bạn cần chú ý là: nhức đầu, chóng mặt, lú lẫn, mệt mỏi, buồn nôn, nói sảng, tiếng chuông trong tai, mất ý thức tạm thời, và mất trí nhớ về các sự kiện dẫn đến thương tích.

Đối với những vận động viên, những cuộc kiểm tra sức khỏe sau trận đấu, để xem liệu những cú va chạm có ảnh hưởng não bộ không bao gồm một bảng câu hỏi. Ví dụ như “Chúng ta đã chơi trên sân nào ngày hôm nay?”, “Ai đã ghi bàn cuối cùng cho trận đấu?”, “Đội của anh đã chiến thắng trong lượt cuối cùng phải không?”.

Đó là những mẫu câu đơn giản mà bạn có thể tham khảo và biến thể cho tình huống của mình. Hãy hỏi nạn nhân.

Thế tuy nhiên, ảnh hưởng của cú đập đầu cũng có thể xảy ra vào những ngày sau đó. Alicia Sufrinko, nhà nghiên cứu thần kinh học từ Chương trình Y học Thể thao của Trung tâm Y khoa, Đại học Pittsburgh, cho biết: "Trong khi bạn vẫn thấy ổn suốt cả ngày sau cú đập đầu, các triệu chứng có thể xuất hiện ở thời điểm vài ngày sau dưới rất nhiều hình thức” .

Trong một số trường hợp, Sufrinko nói, nạn nhân sẽ không nhận ra sự tổn thương nghiêm trọng cho đến khi cố gắng thực hiện một hoạt động đòi hỏi sự tập trung cao, như đọc sách hoặc sử dụng máy tính. Các triệu chứng cũng có thể xuất hiện khi người đó bước vào một môi trường đòi hỏi trí não làm việc nặng nhọc hơn, chẳng hạn như đường phố đông đúc hoặc công sở.

Đối với những người gặp tổn thương kéo dài vì chấn động, nên ghi lại chi tiết những gì xảy ra với họ để theo dõi. Bộ não vẫn là một điều hết sức bí ẩn và các bác sĩ thần kinh học chỉ mới bắt đầu hiểu được những ảnh hưởng của chấn thương sọ não. Không có tiên đoán dứt điểm về việc bao giờ nạn nhân được tính là khỏi hẳn.

2. Điều tồi tệ nhất có thể xảy ra là gì?

Năm 2009, nữ diễn viên Natasha Richardson bị ngã đập đầu trong khi đang trượt tuyết gần Quebec, Canada. Mọi chuyện dường như không có vấn đề gì, cô ấy vẫn khỏe mạnh, trở lại khách sạn, đi lại và nói chuyện bình thường với mọi người.

Nhưng vài giờ sau đó, Richardson phàn nàn về một cơn nhức đầu dữ dội. Cô được đưa đến bệnh viện New York cấp cứu. Vài ngày sau, Richardson tử vong vì xuất huyết não.

Trường hợp của Richardson khiến mọi người hoảng sợ khi nghĩ rằng một cú ngã nhẹ có thể bắt đầu một chu trình dẫn đến cái chết. Một số câu chuyện trên báo còn chèn vào đó một cụm từ phi y tế đáng sợ: "hội chứng đi bộ và chết", ám chỉ những cái chết diễn biến âm thầm và bất ngờ sau khi bị đập đầu.

Mặc dù vậy, Figler cho biết: Trong khi vẫn có những trường hợp khác như Richardson, thường thì xuất huyết não không diễn ra một cách lặng lẽ như vậy. Khi máu chảy ra trong não, tạo nên một áp lực, những triệu chứng thường thấy như nôn mửa và co giật sẽ xuất hiện.

Ở những người cao tuổi hoặc bệnh nhân dùng thuốc làm loãng máu, phát hiện xuất huyết não trở nên khó khăn và cần thiết hơn. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, bạn sẽ biết nạn nhân của cú đập đầu có bị xuất huyết não hay không, nó là dễ để nhận ra.

3. Xử lý tình huống

Bây giờ, với những kiến thức này, bạn đã biết được cách xử lý tình huống. Nếu ai đó bị đập mạnh vào đầu, điều cần làm là đặt họ nằm xuống một lúc. Nằm im và theo dõi không khiến mọi thứ tệ đi. Đập đầu không đòi hỏi cấp cứu khẩn cấp như một cơn đột quỵ.

Nếu vài giờ sau cú va chạm, nạn nhân cảm thấy không thể tập trung, còn biểu hiện chóng mặt, không nhớ được các sự kiện diễn ra trong ngày hoặc xuất hiện thêm nhiều triệu chứng nặng, đó là lúc đưa họ tới bệnh viện cấp cứu.

Theo GenK