Người Trung Quốc bắt đầu sợ nhận dạng khuôn mặt

Zing.vn lược dịch bài viết trên South China Morning Post nói về thực trạng sử dụng camera giám sát và mối lo ngại của người dùng tại Trung Quốc.

Phải mất 20 phút tranh cãi với lễ tân, cuối cùng Wang Qiyu mới lấy phòng ở khách sạn nằm tại trung tâm thành phố Thâm Quyến mà không cần quét khuôn mặt. Là một nhà phát triển phần mềm vừa trở về Trung Quốc sau 2 năm du học tại Mỹ, Wang cảm thấy bị khách sạn gây phiền phức.

"Sân bay, ga xe lửa, cửa hàng, khách sạn - hầu hết mọi nơi đều yêu cầu dữ liệu khuôn mặt", chuyên gia công nghệ này bức xúc nói với SCMP. "Nhưng không ai nói cho tôi biết tại sao họ thu thập dữ liệu và cách họ bảo vệ dữ liệu".

Không chỉ mình Wang, ngày càng nhiều người Trung Quốc - vốn chấp nhận rộng rãi công nghệ này và ít quan tâm đến quyền riêng tư - lên tiếng bày tỏ sự lo ngại khi camera có mặt ở khắp mọi hang cùng ngõ hẻm.

Hệ thống camera giám sát với công nghệ nhận dạng khuôn mặt xuất hiện dày đặc tại Trung Quốc. Ảnh: Reuters.

Lạm dụng camera giám sát

Đầu tháng 11, một giáo sư luật ở miền đông Trung Quốc kiện Công viên Safari Hàng Châu vì vi phạm thỏa thuận sử dụng sau khi họ thay thế hệ thống kiểm soát vào cổng dựa trên dấu vân tay bằng nhận dạng khuôn mặt.

Guo Bing, giáo sư luật tại Đại học Khoa học Công nghệ Chiết Giang, cho biết ông tin rằng sự thay đổi của Công viên Safari Hàng Châu là vi phạm quyền lợi người tiêu dùng.

Mục đích của vụ kiện không phải để được bồi thường mà là chống lại việc lạm dụng nhận dạng khuôn mặt, Southern Metropolis Daily dẫn lời ông Guo nhấn mạnh.

Ở Trung Quốc, camera giám sát với công nghệ nhận dạng khuôn mặt được sử dụng trong mọi hình thức giám sát, từ xác định người đi bộ sai luật đến ngăn chặn trộm cắp giấy trong nhà vệ sinh công cộng.

Camera còn được dùng để sàng lọc người vào ra khuôn viên làm việc, khu dân cư và ga tàu điện ngầm. Số lượng máy quay trong hệ thống CCTV ở Trung Quốc đã lên đến khoảng 200 triệu. Con số này được dự đoán tăng lên 626 triệu vào năm 2020.

Camera giám sát đặt tại một hội chợ công nghệ cao diễn ra ở Thâm Quyến. Ảnh: SCMP.

SCMP cho biết tình trạng sử dụng ồ ạt hệ thống giám sát video đã mang đến nguồn lợi lớn cho các công ty bảo mật và nhà sản xuất camera.

Thị trường thiết bị giám sát video tại Trung Quốc có quy mô 10,6 tỷ USD vào năm 2018 và dự kiến đạt 20,1 tỷ USD vào năm 2023, theo báo cáo của hãng nghiên cứu thị trường IDC vào tháng 8. Con số này chưa kể đến phân khúc camera giám sát tại nhà do người dân tự lắp đặt.

Dấu hỏi về quyền riêng tư

Đề cập đến vụ kiện của Guo Bing, Giáo sư Fu Hualing đến từ Đại học Hong Kong đặt nghi vấn: "Tại sao một vườn thú thu thập dữ liệu khuôn mặt? Bởi vì dữ liệu có giá trị thương mại".

"Tôi nghĩ vụ kiện của Guo nhằm khơi dậy cuộc thảo luận công khai và thu hút sự chú ý của chính phủ đối với vấn đề về bảo mật dữ liệu khuôn mặt", ông cho biết thêm.

Theo Giáo sư Lao Dongyan của Đại học Thanh Hoa, không giống các dạng thông tin sinh học khác như dấu vân tay hay DNA, dữ liệu khuôn mặt có thể bị thu thập mà người dùng không biết hoặc không chấp thuận.

"Khi chúng ta ở trên đường, khuôn mặt chúng ta bị kiểm tra hàng trăm lần mỗi ngày từ mọi góc độ. Nhưng không ai nói với bạn rằng dữ liệu đã được thu thập", bà cho biết.

Khuôn mặt của nhiều người Trung Quốc bị quét hàng trăm lần mỗi ngày nhưng họ không hề hay biết. Ảnh: Reuters.

Vị này nói thêm rằng thông tin nhận dạng khuôn mặt có thể được bán cho các công ty quảng cáo bên thứ ba và nếu dữ liệu đó bị rò rỉ, thiệt hại là không thể khắc phục được.

"Những rủi ro nằm ngoài sức tưởng tượng nếu dữ liệu khuôn mặt của bạn lọt vào tay bọn tội phạm", giáo sư Lao Dongyan giải thích. "Các tài khoản ngân hàng dễ dàng bị hack và khuôn mặt có thể bị ghép vào các video khiêu dâm với công nghệ deepfake".

Hai ứng dụng ví điện tử lớn nhất Trung Quốc là WeChat Pay và Alipay đều cho phép người dùng thanh toán bằng cách quét khuôn mặt của họ tại các địa điểm giao dịch có trang bị camera.

Hồi đầu năm nay, cuộc điều tra của báo The Beijing News phát hiện nhiều dịch vụ cho phép người dùng ghép khuôn mặt người nổi tiếng hoặc nhân vật giải trí vào hình ảnh các ngôi sao khiêu dâm với giá dưới 1 USD.